Odszkodowanie jest instytucją prawa cywilnego uregulowaną w kodeksie cywilnym, która w polskim prawie stanowi najczęściej świadczenie pieniężne, które przysługuje temu, kto doznał szkody majątkowej, a więc poszkodowanemu. Zobowiązanym do zapłaty zgodnie z art. 361 k.c. jest podmiot, który jest odpowiedzialny za szkodę. Zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wskazane świadczenie pieniężne posiada zawsze charakter kompensacyjny, co oznacza, że jej celem jest wyrównanie uszczerbku majątkowego, którego doznał poszkodowany. Obejmuje ono straty, które odniósł w tym utracone korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby nie doznał szkody.
Co do zasady, zgodnie z art. 363 k.c., poszkodowany ma prawo wyboru, czy żąda naprawienia szkody w formie świadczenia pieniężnego czy też przywrócenia stanu poprzedniego. Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
Podstawy do żądania stosownego odszkodowania mogą wynikać np. z wypadku, w tym także z wypadku komunikacyjnego. Odszkodowanie powinno obejmować wszelkie koszty powstałe w związku z wypadkiem, w szczególności koszty naprawy uszkodzonego samochodu bądź w przypadku tzw. szkody całkowitej wypłatę wartości pojazdu według stanu sprzed szkody, uwzględniając wartość wraku i konkretnych okoliczności wypadku. Odszkodowanie powinno obejmować również koszty leczenia osób poszkodowanych w wypadku, przy czym osoby te mogą się domagać także odpowiedniego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę – utratę zdrowia oraz renty w przypadku pogorszenia lub utraty zdolności zarobkowych. Na żądanie poszkodowanego Sąd zamiast renty może zasądzić jednorazowe odszkodowanie w przypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.
Jeżeli dojdzie do śmierci osoby poszkodowanej obowiązek naprawienia szkody będzie też obejmował koszty pochówku zgodnie z miejscowym zwyczajem, a krewni zmarłego będą się mogli domagać zadośćuczynienia za ból i cierpienie z powodu utraty osoby bliskiej.
W przypadku śmierci najbliższego członka rodziny, jeżeli w skutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej jego bliskich, może zostać przyznana stosowna renta stanowiąca wyrównanie uszczerbku majątkowego w tym zakresie. Sąd z ważnych powodów na żądanie poszkodowanego zamiast renty lub jej części Sąd może przyznać im odszkodowanie jednorazowe.
Zgodnie z art. 440 k.c. w stosunkach między osobami fizycznymi zakres obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do okoliczności ograniczony, jeżeli ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia społecznego.
Jeśli chodzi o kwestię związaną z przedawnieniem tych roszczeń, to zgodnie z art. 4421 k.c. roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące tę szkodę. Jeśli sytuacja dotyczy osoby małoletniej, to termin nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania przez nią pełnoletniości. Natomiast roszczenie o naprawienie szkody, która wynikła z przestępstwa (co ma często miejsce w przypadku wypadków drogowych), ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Jeśli doznałeś szkody i potrzebujesz w tym zakresie fachowej i profesjonalnej pomocy prawnej – Kancelaria Adwokacka Zbigniew Szmajda, – pomoże uzyskać Ci stosowne odszkodowanie oraz zadośćuczynienie. Zapraszam do zapoznania się z ofertą naszych usług.